Forum Romanum

Het Forum Romanum was in de Oude Romeinse tijd hét politieke centrum van Rome. Hier gebeurde vanalles. Tegenwoordig zijn er helaas alleen nog ruïnes over, maar toch is het Forum Romanum één van de meest interessante archeologische plekken in Rome. Het is niet voor niets een van de meest populaire bezienswaardigheden in Rome. Hier krijg je een kijkje het dagelijks leven van de Romeinen. Benieuwd wat je precies kunt verwachten? In dit artikel delen we alles wat je wil weten over het Forum Romanum.

Tip: combineer je bezoek aan het Forum Romanum met een bezoek aan het Colosseum en het Palatijn. Deze drie bezienswaardigheden liggen dicht bij elkaar. Tickets kun je vaak als combi-ticket aanschaffen waardoor je goedkoper uit bent. Boek je tickets echt op tijd, want ze zijn snel uitverkocht!

🎟 Bestel hier je combi-ticket (Forum Romanum, Colosseum en Palatijn)
🎟 Bestel hier je tickets voor een rondleiding door het Colosseum en Forum Romanum

Forum Romanum bezoeken

Wat is het Forum Romanum?
Wat kun je nu allemaal zien bij het Forum Romanum?
Waarom is het leuk om het Forum Romanum met een gids te bezoeken
Is het Forum Romanum ook leuk met kinderen?
Praktische tips als je het Forum Romanum gaat bezoeken
Zo kom je bij het Forum Romanum
Zo zag het Forum Romanum er vroeger uit (filmpje)

Wat is het Forum Romanum?

In het huidige Rome is het Forum Romanum een groot archeologisch park waar je verschillende overblijfselen van de Romeinse tijd kunt bekijken.

In de 10^e eeuw voor (!) Christus was deze plek tussen de heuvels slechts een moeras. Maar in de 2 opvolgende eeuwen werden de eerste nederzettingen gerealiseerd in de vorm van verschillende kleine dorpen.

Vanaf de 8^e eeuw voor Christus voegden de dorpen zich samen en ontstond er een kleine stad: Rome. Dit was dus echt het begin van het grote Rome. Het werd geregeerd door meerdere koningen. Verschillende bouwwerken op het Forum Romanum stammen nog uit deze tijd. Super bijzonder, want het is ontzettend lang geleden! Voorbeelden van bouwwerken uit deze tijd zijn De Tempel van Vesta en de Regia (zie verderop in dit artikel).

In deze eerste eeuwen van de stad Rome werden overstromingen voorkomen doordat er een groot kanaal werd aangelegd. Dit kanaal werd ook gebruikt als riool.

Wist je dat het Forum Romanum in het begin ook werd gebruikt als begraafplaats? Er zijn verschillende graven uit die periode teruggevonden.

Later werd het Forum Romanum hét politieke centrum van de stad en in de 6^e eeuw v. Chr. werd de via Sacre aangelegd. In de opvolgende jaren voor Christus, ook wel de Republikeinse tijd genoemd, werden er diverse monumentale gebouwen geplaatst. Onder andere de Tempel van Saturnus en de Tempel van Castor en Pollux verschenen op het Forum. Het was niet langer alleen maar het politieke centrum, maar ook het commerciële en religieuze centrum van Rome. Er werden stierengevechten gehouden en je kon duidelijk zien dat de Romeinen in deze tijd floreerde.

Het Forum Romanum werd te klein (of de stad groeide enorm), dus werd er flink uitgebreid. De eerste Romeinse keizer liet verschillende gebouwen herbouwen die na een brand verloren waren gegaan en er werden enkel nog kleine bouwwerken en tempels toegevoegd. De triomfbogen kregen hun plek op het forum, maar mede door verschillende crises en branden is er in de opvolgende eeuwen weinig meer gebeurd op het Forum Romanum. In de Middeleeuwen raakte de plek vervallen en veranderde er – voorheen prestigieuze – gebouwen in ruïnes.

Aardbevingen en een andere prioriteiten in de tijd van de Renaissance zorgde ervoor dat het Forum Romanum een heuse koeienweide werd, ook wel Campo Vaccino genoemd. De antieke en prachtige gebouwen verdwenen, hooguit de fundering bleef. Vanaf 1800, de 19^e eeuw, kwam de interesse naar het Forum Romanum terug en werden er verschillende opgravingen gedaan. De Fransen, die toendertijd de macht hadden in Rome, zijn gestart en vervolgens is de archeoloog Giacomo Boni verdergegaan.

Wat kun je nu allemaal zien bij het Forum Romanum?

Het mag dus duidelijk zijn dat er door de vele eeuwen heen veel verloren is gegaan door gebrek aan onderhoud, aardbevingen en branden. Toch is op het Forum Romanum nog veel historie te zien.

Let op: Het Forum Romanum is een archeologische bezienswaardigheid. Verwacht dus geen complete tempels en gebouwen, maar overblijfselen hiervan. Toch krijg je hier wel een goed beeld van hoe het oude Romeinse leven eruit zag.

Curia Julia

De Curia Julia was het senaatsgebouw van het oude Rome, gebouwd op het Forum Romanum. De senaat is eenvolksvertegenwoordiging. Je kunt het vergelijken met de Eerste Kamer in Nederland. Het is een historische plek, want onder andere de bekende keizers Julius Ceaser en Augustus hebben hier hun macht gezegevierd!

In totaal konden hier 200 senatoren in. Je kunt je dus wel voorstellen dat dit gebouw een enorme omvang had! In totaal is het Curia Julia 4 keer afgebrand, maar toch werd het iedere keer herbouwd. Vanaf de 7^e eeuw na Chr. werd het Curia Julia omgedoopt tot een kerk, maar – gelukkig – werd het gebouw redelijk intact gehouden.

curia julia forum romanum rome — Curia Julia

De Triomfbogen

Op het Forum Romanum werden in totaal 3 triomfbogen gebouwd, voornamelijk om overwinningen ‘vast te leggen’. De oudste stamt uit 29 v. Chr.. Helaas is van de oudste nauwelijks meer iets te zien. De Boog van Titus is echter zeker nog te bewonderen. Het is gebouwd ter ere van de overwinning in de Joodse oorlog en het is te bewonderen aan de oostelijke kant van het Forum Romanum. De derde boog staat vlak bij het Capitool, hierbij werd de overwinning op het Parthen herdacht. Deze stamt uit 203 na Chr., dit is de Boog van Septimius Severus.

boog van titus forum romanum rome — Boog van Titus

Tempel van Saturnus

Saturnus was de god van de landbouw en rijkdom. De Romeinen brachten offers in deze tempel. Dit deden ze in de vorm van fruit, groenten of granen. Door de god tevreden te houden, zouden ze verzekerd zijn van succes met hun gewassen en bedrijven. Binnen in de tempel stond een heel groot, ivoren beeld van de god Saturnus.

Naarmate de rijkdom groeide, werd de tempel een tijdelijke opslagplaats voor de staatskas. Dit was dus de schatkist van het voormalige Forum Romanum, ook wel een aerarium genoemd.

Vanaf een hoge kolom aan de voorkant van de tempel werden alle afstanden naar Rome gemeten. Keizer Augustus heeft toentertijd opdracht voor gegeven voor de bouw hiervan.

Rostra, symbool voor vrijheid van meningsuiting

De “Rostra” is een opmerkelijk kenmerk op het Forum Romanum in het oude Rome. Het was een platform of een ‘verhoogd podium; dat werd gebruikt als een plaats voor openbare toespraken en politieke debatten.

De oorspronkelijke Rostra werd gebouwd in de 4e eeuw voor Christus. Het was een houten platform wat zich aan het einde van het Forum Romanum bevond. Het stond toen tegenover de Curia Julia (het Senaatsgebouw). De naam verwijst naar ‘de rostra’. Dit waren de scheepsrammen die waren buitgemaakt op de Carthaagse vloot tijdens de Slag bij Mylae in 260 voor Christus. Ze werden gebruikt om het platform te versieren.

In de loop der tijd werd de Rostra verschillende keren herbouwd en uitgebreid. Tijdens het bewind van Julius Caesar werd het houten platform vervangen door een stenen structuur. Keizer Augustus voegde later een tweede platform toe aan de Rostra, bekend als de Rostra Vetera (Oude Rostra). Dit was nodig omdat er meer ruimte voor sprekers nodig was.

De Rostra was een hele prominente locatie waar beroemde sprekers en politieke leiders hun toespraken hielden. Bekende figuren zoals Cicero, Julius Caesar, Augustus, Marcus Antonius en vele anderen spraken hier tot het Romeinse volk. Het was een belangrijke plek voor politieke uitingen en het beïnvloeden van de publieke opinie.

Naast de politieke betekenis had de Rostra ook een symbolische waarde. Het was een symbool van het recht op vrije meningsuiting en politieke participatie in het oude Rome.

Tegenwoordig zijn er nog steeds overblijfselen van de Rostra te zien op het Forum Romanum, maar de originele structuren zijn grotendeels verdwenen.

Tempel van Castor en Pollux

De Tempel van Castor en Pollux, ook bekend als de Tempel van de Dioscuri, was een oude Romeinse tempel op het Forum Romanum. Deze tempel was gewijd aan de goddelijke tweelingbroers Castor en Pollux. Zij waren belangrijke figuren in de Romeinse mythologie. Ze werden vereerd als beschermers van de stad Rome.

De oorspronkelijke tempel werd gebouwd in 484 voor Christus op de plaats waar, volgens de legende, de Dioscuri verschenen op witte paarden om de Romeinen te helpen tijdens de Slag bij het Meer van Regillus in 499 voor Christus.

De Tempel van Castor en Pollux had een opvallende architectuur. Het was een zeskantige, peripterale tempel, wat betekent dat het was omringd door een enkele rij zuilen. Het oorspronkelijke ontwerp van de tempel werd waarschijnlijk beïnvloed door de Griekse bouwstijl, met kenmerken zoals Korinthische zuilen en een gevel met frontons. De tempel was verhoogd op een podium en had een tredenfront.

Het was een van de meest prominente tempels op het Forum Romanum en diende als een belangrijk religieus en politiek centrum. Het was ook een plaats van vergadering en werd regelmatig gebruikt als een ontmoetingspunt voor de Romeinse senaat.

Van de tempel zelf zijn helaas maar 3 pijlers overgebleven. Het klinkt niet veel, maar op het Forum Romanum zal je ze al snel ontdekken.

Tip: Vanaf de Capitool-heuvel heb je heel mooi uitzicht over het Forum, ook ’s avonds want dan wordt het verlicht 😊

Waarom is het leuk om het Forum Romanum met een gids te bezoeken

Rome bevat veel prachtige bezienswaardigheden, zoals het Colosseum en de Trevi Fontein. Het Forum Romanum vertelt je veel over de eeuwenoude geschiedenis van deze prachtige stad. Zonder de juiste context kan het zo zijn dat je slechts ruïnes ziet, je mist eigenlijk de informatie achter de overblijfselen. Een gepassioneerde gids vertelt je meer over het Forum Romanum, wat je precies ziet en doet zijn of haar best om je een goed beeld te geven hoe deze plek eruitzag in de gloriejaren.

Niet alleen de politieke gebouwen worden toegelicht, ook de religieuze bouwwerken en het commerciële belang van het Forum Romanum zal worden uitgelegd. Je krijgt een beeld bij de tempels, markthallen en kerken, maar ook kom je achter de betekenis van de zuilen en sprekerspodia.

Een rondleiding met een gids zorgt ervoor dat je meer ziet dan slechts ruïnes en laat je kennismaken met één van de meest oude en belangrijke plekken van Rome. En, last but not least, bij een rondleiding met een gids kan je in de meeste gevallen de lange rij bij de toegang overslaan! 😜

Wist je dat een standaard ticket naar het Colosseum óók toegang biedt tot het Forum Romanum? Twee vliegen in één klap, hoe lekker is dat 😊
🎟️ Boek hier je combi-tickets (Forum Romanum, Colosseum en Palatijn)
🎟️ Boek hier een rondleiding met gids

Is het Forum Romanum ook leuk met kinderen?

Het kan heel leuk zijn om het samen met kinderen te gaan bezoeken, maar het is slim om je bezoek goed voor te bereiden. Een bezoek duurt al snel 1,5 uur, zeker wanneer je dit onder begeleiding van een gids gaat doen. Kinderen hebben een rijke fantasie en met dat gegeven ben je hier op de juiste plek. Dompel ze (en jezelf gelijk ook) onder in de tijd van de Romeinen, het oude Rome en de hectische Middeleeuwen.

Er is voldoende ruimte in het Forum Romanum om energie kwijt te raken. Om de drukte te ontwijken kan het een goed idee zijn om vroeg op de dag te gaan en het is verstandig om tickets (en een gids) vooraf te boeken om de lijn te kunnen skippen, met kinderen is dat een aanrader!

Let er wel op dat kinderen niet op de ruïnes mogen klimmen.

Tip: Neem geen kinderwagen mee naar het Forum Romanum of het Colosseum. De vele trappen, zanderige paden en andere obstakels zorgen ervoor dat het haast onbegaanbaar is.

Praktische tips als je het Forum Romanum gaat bezoeken

– In Rome kan het kwik tot ongekende temperaturen stijgen. Niet alleen in de zomer. Hou er rekening mee dat er bij het Forum Romanum nauwelijks schaduw is. Neem voldoende water mee, een paraplu kan eventueel voor de nodige verkoeling zorgen en vergeet niet de zonnebrand mee te nemen. Wil je liever de hitte voor zijn? Plan dan je bezoek vroeg in de ochtend.

– Normaal gesproken is het Forum Romanum alleen te bezoeken met een ticket, maar op de eerste zondag van de maand zijn zowel het Forum Romanum als het Colosseum gratis te bezoeken. Geld scheelt het zeker, maar hou rekening met enorme drukte op deze dag.

– Er zijn verschillende kraampjes rond het Forum Romanum die snacks en drinken verkopen, maar toch raden we je aan om zelf ook voorbereid op pad te gaan. De hitte kan verraderlijk zijn en door de drukte ben je soms niet binnen een aantal minuten aan de beurt.

– Op het Forum Romanum zijn er diverse waterpunten waar je waterflessen kan vullen.

– Goede wandelschoenen zijn hier wel echt aan te raden. Je legt hier gemakkelijk enkele kilometers af op ongelijke ondergrond en pijnlijke voeten kan je niet gebruiken tijdens een bezoek aan het prachtige Rome.

– In Rome worden verschillende gebouwen en bezienswaardigheden in de avond verlicht, zo ook bij het Forum Romanum. Er hangt op dat moment een hele andere sfeer en het beeld is prachtig. Wat ook een fijne bijkomstigheid is, is dat het op die momenten veel minder druk is.

– Rondom het Forum Romanum en het Colosseum zijn weinig eetmogelijkheden in de vorm van een restaurant of eetcafé, hou hier rekening mee als je je bezoek gaat plannen.

– In het Forum Romanum zelf is geen toilet, maar bij de ingang van het Colosseum en de Palatijn.

– Om toegang te krijgen tot deze archeologische plek ben je verplicht om je paspoort of identiteitsbewijs te laten zien – hier wordt op gecontroleerd!

Zo kom je bij het Forum Romanum

Het Forum Romanum is dagelijks geopend van 9.00 uur tot één uur voor zonsondergang, van maart tot september is dit tot 19.15 uur. Het archeologische terrein is gesloten op 1 januari, 1 mei en 25 december.

Forum Romanum heeft twee ingangen: eentje aan de Via delle Salara Vecchia en eentje aan de Via di San Gregorio. Het ligt midden in het centrum, waardoor het te voet makkelijk bereikbaar is als je ook andere bezienswaardigheden gaat bezoeken. Zo is het Colosseum slechts op 5 minuten afstand. Het Pantheon in 15 minuten wandelen te bereiken.

Ga je liever met het openbaar vervoer? Het Forum Romanum is goed bereikbaar met de metro van Rome. Neem metrolijn B en stap uit bij de halte ‘Colosseo’. Vanaf hier is het nog enkele minuten wandelen. Ook met de hop-on-hop-off bus in Rome is het Forum Romanum goed te bereiken. Deze rijdt namelijk langs alle bezienswaardigheden in Rome.